Οι πληροφορίες προέρχονται από την Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών όπως αναρτήθηκαν στα επίσημα μέσα κοινωνική δικτύωσης της Κοινότητας.
Γιορτή του Του Μπισβάτ (Πρωτοχρονιά των Δέντρων).
Καθώς ο χειμώνας περνάει, τα βλαστάρια των δέντρων ξυπνάνε από τον χειμερινό τους ύπνο και ξεκινάνε έναν νέο κύκλο καρποφορίας προμηνύοντας την άνοιξη. Παλαιότερα, αυτή την εποχή (Ιανουάριος-Φεβρουάριος) το ένα δέκατο της συγκομιδής δινότανε στον Ναό, σήμερα όμως έχει πάρει οριστικά τον χαρακτήρα γιορτής αφιερωμένης στη φύση. Την ημέρα αυτή τρώγονται καρποί, κυρίως από τα εφτά είδη που ξεχωρίζουν στην Τορά μέσα από τους ύμνους και είναι: στάρι, κριθάρι, σταφύλια, σύκα, ρόδια, ελιές και χουρμάδες. Η ημέρα αυτή είναι ευκαιρία να αναλογιστεί ο καθένας τη σχέση και τη συγγένειά του με τη φύση: «Ο άνθρωπος είναι ένα δέντρο στον αγρό» (Δευτερονόμιο 20, 19).
Γιορτή του Πουρίμ.
Πρόκειται για μία από τις δευτερεύουσες γιορτές του εβραϊκού ημερολογίου −αν και ένα από τα βιβλία της Βίβλου είναι αφιερωμένο σ’ αυτήν. Γιορτάζεται η ανάμνηση της σωτηρίας των Εβραίων της Περσίας από τη συνωμοσία που εξύφανε για την εξόντωσή τους ο Αμάν, ο βεζίρης του Πέρση βασιλιά Αχασβερός (Αρταξέρξης ή Ασουήρος) τον 4ο αιώνα π.Χ. Η ονομασία της γιορτής προέρχεται από τη λέξη «πουρ» (εβρ. κλήρος) επειδή ο Αμάν έριξε κλήρο για να ορίσει τη μέρα εξολόθρευσής τους. Τα σχέδιά του όμως χάλασαν η βασίλισσα Εστέρ μαζί με τον θείο της Μορδεχάι, που αποκάλυψαν στον βασιλιά την καταγωγή της, κι έτσι ό Αμάν οδηγήθηκε στην αγχόνη. Το Πουρίμ είναι οι εβραϊκές Απόκριες, η πιο χαρούμενη γιορτή του εβραϊκού εορτολογίου, ενώ τα παιδιά μεταμφιέζονται, ανταλλάσσουν δώρα και τρώνε γλυκά.
Γιορτή του Πέσαχ.
Όταν ενέσκηψε λιμός στη γη Χαναάν, ο πατριάρχης Ιακώβ και η οικογένειά του αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην Αίγυπτο για να σωθούν από την πείνα. Με την πάροδο των χρόνων και τις αλλαγές των Φαραώ, οι Εβραίοι, οι οποίοι πολλαπλασιάζονταν ανησυχητικά, από φιλοξενούμενοι κατέληξαν σταδιακά δούλοι των Αιγυπτίων. Μετά από πολλά χρόνια σκλαβιάς απελευθερώθηκαν από τον ηγέτη και νομοθέτη τους Μωυσή και κατόπιν περιπλάνησης σαράντα ετών στην έρημο επέστρεψαν και εγκαταστάθηκαν στην πατρώα γη. Σε ανάμνηση της Εξόδου −γεγονός που σηματοδοτεί ταυτόχρονα και τη γέννηση του εβραϊκού έθνους− καθιερώθηκε η γιορτή του Πέσαχ (που σημαίνει πέρασμα από πάνω και αναφέρεται στη δέκατη πληγή κατά των Αιγυπτίων, όπου ο τιμωρός άγγελος προσπερνούσε τα εβραϊκά σπίτια αγγίζοντας μόνο αυτά των Αιγυπτίων). Το πρώτο βράδυ της οκταήμερης στη Διασπορά γιορτής, σε κάθε εβραϊκό σπίτι γίνεται ειδική τελετή σε συνδυασμό με γεύμα, πριν από το οποίο εξιστορείται η ιστορία της εξόδου από την Αίγυπτο. Η εξιστόρηση αυτή σκοπό έχει να μνημονεύσει και να προσδιορίσει την εμπειρία της απελευθέρωσης, να τη διατηρήσει συνεχώς ζωντανή, σαν πηγή ανανέωσης του αγώνα για την ελευθερία. Η έξοδος από την Αίγυπτο συμβολίζει τη σωματική απελευθέρωση των Εβραίων που συμπληρώνεται εμπρός στο όρος Σινά όπου, αποδεχόμενοι τον Νόμο του Θεού, ολοκληρώνονται και πνευματικά. Μεταβιβάζοντας στα παιδιά την εμπειρία μέσω της αφήγησης, μαθαίνουν να βαδίσουν με τη σειρά τους στον δρόμο της ελευθερίας (προσωπικής και εθνικής), όπως έκαναν και οι πρόγονοί τους.
Σαβουότ (εβδομάδες) είναι η γιορτή των Εβδομάδων και της Συγκομιδής, δηλαδή η εβραϊκή Πεντηκοστή. Ονομάζεται έτσι επειδή η μέτρηση για τον εορτασμό της ξεκινάει από τη δεύτερη μέρα του Πέσαχ και διαρκεί επτά εβδομάδες. Γιορτάζεται σε ανάμνηση της ημέρας που ο Μωυσής έλαβε τις δέκα εντολές από τον Θεό στο όρος Σινά ―αν και στην Τορά δεν αναφέρεται ρητά η σύνδεση των δυο (Έξοδος 34,22 & Δευτερονόμιο 16,10)−, ενώ κατέχει και γεωργική σημασία γιατί καθορίζει την αρχή του θερισμού και σηματοδοτεί την αρχή του καλοκαιριού. Την ημέρα του Σαβουότ, οι πιστοί πρόσφεραν στον Ναό τα πρωτογεννήματα (πρώτους καρπούς) από τον θερισμό των δημητριακών. Γιορτάζεται την 6η και 7η μέρα του μήνα Σιβάν (Μάιος/Ιούνιος), ενώ στο Ισραήλ διαρκεί μόνο μία μέρα. Στη σύγχρονη εποχή, το Σαβουότ γιορτάζεται με ολονυχτίες στις συναγωγές και ως έθιμο συνηθίζεται να τρώγονται τροφές και γλυκίσματα με βάση το μέλι και το γάλα τα οποία συμβολίζουν την Τορά η οποία είναι γλυκιά σαν το μέλι και θρεπτική σαν το γάλα.
Τισά μπε Αβ (εννιά του μήνα Αβ):
Ημέρα πένθους και νηστείας σε ανάμνηση συμφορών στην εβραϊκή Ιστορία: α) Η γενιά της εξόδου από την Αίγυπτο καταδικάζεται να πεθάνει πριν μπει στη γη Χανάν, β) Καταστροφή του πρώτου Ναού (587 π.κ.ε.) από τον Ναβουχοδονόσορα, γ) Καταστροφή του δεύτερου Ναού (70 κ.ε.) από τον Τίτο και την επακόλουθη εξορία του εβραϊκού λαού από τη Γη του Ισραήλ (Διασπορά), δ) Εκδίωξη των Εβραίων από την Αγγλία το 1290, ε) Εκδίωξη των Εβραίων και από την Ισπανία το 1492, στ) Ξεκινά ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος το 1914. Για κάποιους ραβίνους, όμως, η μέρα αυτή είναι ταυτόχρονα συνδεδεμένη και με την πιο μεγάλη ελπίδα, αφού διδάσκουν πως μια τέτοια μέρα θα γεννηθεί ο Μεσσίας τον οποίο προσδοκά ο εβραϊκός λαός.
Ρος Ασανά (κεφαλή του χρόνου): Η εβραϊκή Πρωτοχρονιά. Γιορτάζεται την πρώτη και δεύτερη μέρα του μήνα Τισρί (Σεπτέμβριος/Οκτώβριος) αφενός γιατί κατά την παράδοση πρόκειται για την 6η μέρα της Δημιουργίας, κατά την οποία ο κόσμος έλαβε τη δυνατότητα να ολοκληρώσει την αποστολή Του με τη δημιουργία του πρώτου άνδρα και της πρώτης γυναίκας, του Αδάμ και της Εύας, και αφετέρου γιατί τότε η φύση έχει ολοκληρώσει τον ετήσιο κύκλο της. Το Ρος Ασανά αποτελεί, λοιπόν, την ημέρα κατά την οποία άρχισε να υφίσταται το εβραϊκό ημερολόγιο και από την οποία μετρώνται τα χρόνια στον ιστορικό χρόνο. Ο φθινοπωρινός αυτός μήνας από παλιά θεωρείτο ο πιο κατάλληλος για πνευματική συγκέντρωση γιατί η συγκομιδή έχει τελειώσει και ακολουθεί ένα μικρό διάστημα ανάπαυσης πριν αρχίσουν ξανά τα έργα του νέου χρόνου. Πρόκειται για μέρα απόλυτης ανάπαυσης κατά την οποία δεν επιτρέπεται καμία χειρωνακτική εργασία. Το Ρος Ασανά σηματοδοτεί ακόμα την έναρξη των δέκα Ημερών Δέους που κορυφώνονται το Γιόμ Κιπούρ (Ημέρα του Εξιλασμού).
Γιόμ Κιπούρ, Ημέρα του Εξιλασμού. Είναι η μεγαλύτερη και ιερότερη γιορτή του Iουδαϊσμού, θεμελιωμένη στην Τορά (Λευιτικό 23, 23-32). Εορτάζεται τη 10η του μήνα Τισρί (συμπίπτει μεταξύ Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου) και είναι η τελευταία των δέκα ημερών ειλικρινούς ενδοσκόπησης και μετάνοιας του ανθρώπου για τα αμαρτήματά του προς τον Θεό, καθώς και της συμφιλίωσης των ανθρώπων μεταξύ τους. Την ημέρα αυτή οι ενήλικες πιστοί τηρούν υποχρεωτική αργία και απόλυτη νηστεία για την άφεση των αμαρτιών τους κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους. Στα παλιά χρόνια την ημέρα αυτή ένας τράγος φορτωνόταν τα αμαρτήματα των ανθρώπων και διωκόταν στην έρημο (αποδιοπομπαίος) για να τα μεταδώσει στον Αζαζέλ, τον δαίμονα της ερήμου.
Σουκότ
Σουκότ, γιορτή της Σκηνοπηγίας. Μια από τις τρεις γιορτές προσκυνήματος (στον Ναό της Ιερουσαλήμ) του εβραϊκού εορτολογίου, με ιστορικό και αγροτικό χαρακτήρα, που γιορτάζεται σε ανάμνηση της διαβίωσης του εβραϊκού λαού σε σκηνές κατά την τεσσαρακονταετή περιπλάνησή του στην έρημο, μετά την έξοδό του από την Αίγυπτο και καθ’ οδόν προς τη Γη της Επαγγελίας. (Λευιτικό 23, 33-36) Ονομάζεται και γιορτή της Συγκομιδής επειδή πέφτει την περίοδο της συγκομιδής των φρούτων, θεωρείται και γιορτή ευχαριστιών για τα άφθονα δώρα που έδωσε η φύση στον άνθρωπο τη χρονιά που πέρασε. Η διάρκειά της είναι οκτώ μέρες στο Ισραήλ (εννέα στη Διασπορά) και αρχίζει στις δεκαπέντε του μήνα Τισρί (συμπίπτει μεταξύ Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου). Η σουκά (σκηνή, καλύβα) που στήνεται κατ’ έθιμο κατά τη διάρκεια της γιορτής, έχει σκεπή από κλαδιά που τοποθετούνται χωρίς να είναι δεμένα μεταξύ τους έτσι ώστε η έλλειψη στερεότητας της καλύβας να συμβολίζει την αδυναμία του ανθρώπου και την εξάρτησή από την προστασία του Θεού. Άλλο έθιμο είναι το λουλάβ (μπουκέτο από τέσσερα φυτά: φοινικιά, μυρτιά, ιτιά και κίτρο), το οποίο συμβολίζει τη χαρά και χρησιμοποιείται στις ανάλογες λειτουργίες στη συναγωγή. Με τη λήξη της γιορτής του Σουκότ τελειώνει και η εορταστική περίοδος που άρχισε με το Ρος Ασανά (εβραϊκή Πρωτοχρονιά).
Χανουκά
Χανουκά (εγκαίνια). Είναι η γιορτή η αφιερωμένη στην επανάκτηση του Ναού στην Ιερουσαλήμ, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των Μακκαβαίων τον 2ο π.Χ. αιώνα.
Ενώ ο Μέγας Αλέξανδρος, έχοντας κατακτήσει τα εδάφη της Περσικής αυτοκρατορίας, υπήρξε ένας ευγενικός και γενναιόδωρος κυβερνήτης και σεβάστηκε τις πνευματικές αξίες των Εβραίων και τους Νόμους τους, δεν συνέβη το ίδιο με τον επίγονο της δυναστείας των Σελευκιδών, τον βασιλιά της Συρίας Αντίοχο Δ’ τον Επιφανή, ο οποίος θέλοντας να επιβάλει στους Ιουδαίους με τη βία την αλλαγή θρησκείας, κηρύττει ιερό πόλεμο εναντίον τους εφαρμόζοντας την απαγόρευση της διατήρησης των παραδόσεών τους και της εξάσκησης των θρησκευτικών τους καθηκόντων, ενώ βεβηλώνει τον Ναό τους τοποθετώντας αγάλματα εντός του.
Οι Ιουδαίοι αντιδρούν και με επικεφαλής την οικογένεια των Μακκαβαίων, κατορθώνουν να ανακαταλάβουν την Ιερουσαλήμ και να εξαγνίσουν τον Ναό επαναφιερώνοντάς τον στον Θεό. Σύμφωνα με την παράδοση, βρέθηκε μόνο ένα μπουκαλάκι με αμόλυντο αγνό ελαιόλαδο για να ανάψει η επτάφωτη λυχνία του Ναού, η μενορά. Η ελάχιστη ποσότητα του λαδιού που έφτανε ίσα για μία μέρα, τελικά διήρκεσε οχτώ μέρες, όσος χρόνος χρειάστηκε για να φτιαχτεί καινούριο αγνό λάδι.
Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε θαύμα και γι’ αυτό η καθιέρωση έκτοτε της γιορτής του Χανουκά που διαρκεί οκτώ νύχτες και ημέρες. Αυτό το συμβάν αποτέλεσε την αφορμή να ανάβονται κεριά καθ’ όλη τη διάρκεια της γιορτής μετά την εσπερινή προσευχή, αμέσως μόλις σκοτεινιάσει.
Το πρώτο βράδυ ανάβεται ένα κερί και κάθε ημέρα προστίθεται από ένα μέχρι που το όγδοο βράδυ είναι αναμμένα και τα οχτώ κύρια κεριά της χανουκιά (εννιάφωτη λυχνία. Το ένατο κερί είναι βοηθητικό και ο ρόλος του είναι να ανάβει τα άλλα). Ο αριθμός οκτώ συμβολίζει το θαύμα που δεν υπακούει στους νόμους της φύσης και του χρόνου.
Γι’ αυτό το Χανουκά ονομάζεται και Γιορτή των Φώτων, υποδηλώνοντας το θαύμα της κυριαρχίας του φωτός επί του σκότους.